مالیات و پرداخت آن از ارکان جدانشدنی اغلب کسب‌وکارها بوده و از مهم‌ترین وظایفی است که تمامی صاحبین کسب‌وکار موظف به انجام آن هستند. به طور کلی امور مالی و اصطلاحات و امورات مربوط به آن اگرچه پیچیدگی‌های خاص خود را دارد، اما آشنایی و آگاهی از آن‌ها برای تمام افراد الزامی است. دو نمونه از این اصطلاحات، مالیات عملکرد و ارزش افزوده است. مالیات را می‌توان یکی از اصلی‌ترین شیوه‌های کسب درآمد دولت‌ها به شمار آورد که از آن، جهت تأمین مخارج کشور و نهاد‌های مختلف استفاده می‌کنند. مالیات معمولاً از راه‌های مختلف و به صورت مستقیم و غیرمستقیم دریافت می‌شود. دو نوع مختلف مالیات عملکرد و ارزش افزوده نیز از این جهت با یکدیگر تفاوت دارند. در این مقاله از پی فا، به توضیح مالیات عملکرد و مالیات ارزش افزوده پرداخته و تفاوت آن‌ها را شرح می‌دهیم.
مالیات عملکرد چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
مالیات عملکرد در اصل به انتقال دادن قسمتی از سود بنگاه‌ها و شرکت‌هایی که در زمینه اقتصادی فعالیت دارند، گفته می‌شود. از آنجایی که دولت‌ها بستر این فعالیت اقتصادی و همچنین کسب سود را برای افراد و کسب‌وکارها فراهم می‌کنند، خود را محق دریافت مالیات می‌دانند. مالیات عملکرد از مجموعه مالیات‌های مستقیم به شمار می‌آید که دارای 80 ماده قانونی در حوزه‌های متعدد است. از مهم‌ترین تکالیف مالیاتی افراد در کسب‌وکار خود، محاسبه و پرداخت مالیات عملکرد است که تحت عنوان ارائه اظهارنامه عملکرد شناخته می‌شود. به جزء شرکت‌هایی که سال مالی متفاوتی دارند، این اظهارنامه اغلب در فصل تابستان ارائه می‌شود. مالیات عملکرد در اصل به پایان دوره مالیاتی شرکت مربوط می‌شود و همراه با اظهارنامه مالیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد. این مالیات طبق سود و زیانی که شرکت متحمل شده محاسبه می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه‌ی مالیات می‌توانید مقاله مالیات چیست را بخوانید.
مالیات ارزش افزوده چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
مالیات ارزش افزوده را به اصطلاح، مالیات vat می‌نامند و مالیاتی از مجموعه مالیات‌های غیرمستقیم است که با خرید کالا و یا دریافت خدمات توسط مصرف کنندگان پرداخت می‌شود. در اقدام بعد، فروشنده باید مالیات پرداخت شده را به دولت پرداخت کند. چگونگی و نرخ این مالیات به وسیله دولت تعین شده و افراد فعال در حوزه کسب‌وکار ملزم به پرداخت آن هستند. مالیات بر ارزش افزوده به سه گروه طبقه بندی می‌شود که عبارتند از: مصرفی، درآمدی و تولیدی.
مالیات ارزش افزوده تنها از مصرف‌کنندگان اخذ نمی‌شود و تولیدکنندگان نیز مستلزم پرداخت آن هستند و موظفند در قبال ارائه کالا و یا خدمات مختلف در ازای دریافت پول، مالیات بر ارزش افزوده پرداخت کنند. این مالیات باید هر نود روز یک بار پرداخت شود. به بیان ساده‌تر، مالیات بر ارزش افزوده ارزشی است که به هنگام تولید یک کالا یا ارائه یک خدمت به ارزش اولیه آن اضافه می‌شود. در واقع زمانی که یک کالا تولید می‌شود، ارزش آن بر اساس مراحل تولید می‌تواند بیشتر شود. در حال حاضر، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 9 درصد است که 6 درصد مربوط به مالیات و 3 درصد مربوط به عوارض است. طریقه محاسبه مالیات ارزش افزوده به این صورت است که افراد فعال در حوزه کسب‌وکار که بابت خرید مواد اولیه و تولید، مالیات پرداخت می‌کنند، قسمتی از مالیات را از خریدار یا همان مصرف‌کننده دریافت و از مبلغ مالیاتی که پرداخت کرده‌اند، کسر می‌کنند. در پایان، تفاوت این دو مبلغ پرداختی تحت عنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان مالیاتی واریز می‌شود. در صورتی که میزان مالیات پرداخت شده بیشتر باشد، امکان استرداد آن از دولت وجود دارد.
تفاوت مالیات عملکرد و ارزش افزوده
همان طور که از تعریف هر یک از دو مالیات عملکرد و ارزش افزوده مشخص شد، تفاوت‌هایی میان این دو مالیات وجود دارد که اغلب این تفاوت‌ها به ماهیت و تعریف آن‌ها مربوط می‌شود. برخی از این تفاوت‌ها عبارت هستند از:
مستقیم یا غیر مستقیم بودن: مالیات عملکرد زیرمجموعه مالیات‌های مستقیم و مالیات ارزش افزوده زیر مجموعه مالیات‌های غیر مستقیم هستند.
تفاوت در منبع محاسبه: منبع مالیات عملکرد از سود خالص فرد و منبع دریافتی مالیات ارزش افزوده از ما به التفاوت خرید و فروش‌های افراد است.
تفاوت در نرخ مالیاتی: نرخ مالیاتی که از افراد پرداخت کننده مالیات مطالبه می‌شود در دو مالیات متفاوت است.
تفاوت در دوره‌ها و زمان ارائه: در دو مالیات عملکرد و ارزش افزوده، تعداد دوره‌های مالیاتی و زمان ارائه اظهارنامه مالیاتی نیز متفاوت است.
تفاوت در سامانه‌ها و سازمان‌ها: سازمان مربوط به مالیات ارزش افزوده اگرچه با سازمان مالیاتی هم‌سو است اما مجزا از آن هست. به همین دلیل، فرایندهای هر یک از دو مالیات مستقل و متفاوت و مربوط به سامانه و سازمان خود آن مالیات می‌باشد.
پیروی بخشودگی‌ها از قوانین مختلف: دو مالیات ارزش افزوده و عملکرد از نظر بخشودگی نیز متفاوت از یکدیگر هستند. به این صورت که در مالیات عملکرد بر اساس ماده 189 قانون مالیاتی، در صورتی که برای سه سال متوالی ترازنامه و حساب سود و زیان افراد فعال در حوزه اقتصادی مورد قبول و تایید سازمان امور مالیاتی واقع شود، به عنوان پاداش بابت خوش‌حسابی، مبلغی معادل 5 درصد از کل مالیات فرد کسر می‌شود. این در حالی است که در مالیات ارزش افزوده چنین بخشودگی وجود ندارد.
زمان رسیدگی مختلف: بازه زمانی رسیدگی از دیگر تفاوت‌های اساسی میان مالیات عملکرد و ارزش افزوده است. در مالیات عملکرد، رسیدگی به اظهارنامه تا یک سال پس از دریافت آن زمان دارد. بعد از آن ممیز مالیاتی برای بررسی شواهد و مدارک مربوط به اظهارنامه نیز پنج سال زمان دارد. این در حالی است که در قوانین مالیات ارزش افزوده، اولویت رسیدگی به اظهارنامه متعلق به 1 درصد از مودیان بزرگ است. به عبارت بهتر، محدودیت زمانی برای رسیدگی اظهارنامه مالیاتی در مالیات ارزش افزوده وجود ندارد.
