مالیات، هزینه ای اجتماعی است که تمام اقشار یک جامعه موظف هستند، در راستای بهره برداری از امکانات و منابع یک کشور آن را پرداخت نمایند. به طور کلی مالیات، انتقال بخشی از درآمد های جامعه و یا درصدی از سود فعالیت ها به دولت است. هدف از وضع مالیات، جبران هزینه های خدماتی است که برای شهروندان انجام می شود. لازم به ذکر است که طبق قوانین مالیاتی ایران، پرداخت مالیات مقرر الزامی و اجباری است و عدم پرداخت آن، مجازاتی را در پی خواهد داشت.
نرخ مالیات های وضع شده توسط قانون و دولت مشخص می شود وهر شخصیت حقیقی و حقوقی موظف است در زمان قانونی، اقدام به پرداخت آن نماید. در این مقاله از پی فا قصد داریم تا انواع مالیات و معافیت های مشمول آن را شرح دهیم.
معرفی انواع مالیات
طبق قوانین مالیاتی ایران، مالیات به دو شکل مستقیم و غیر مستقیم، تقسیم می شود؛ که هر یک نیز دارای تقسیم بندی هایی هستند.
مالیات مستقیم و انواع آن
مالیات به طور کلی بهایی است که شهروندان موظف هستند برای به تعادل رساندن هزینه های جامعه آن را پرداخت نمایند. مالیات های مستقیم به دو گروه اصلی مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی تقسیم می شوند، که به طور کلی به این صورت است که شخص با توجه به میزان درآمد و یا ثروت و دارایی خود، مالیات را محاسبه و پرداخت می نماید.
مالیات بر درآمد
در این نوع از مالیات، میزان مالیات توسط دولت بر اشخاص و مشاغل مختلف اعمال می شود. این مالیات به طور مستقیم با میزان درآمد اشخاص ارتباط دارد. در مالیات بر درآمد، نرخ مالیات با افزایش درآمد به شکل پلکانی تغییر می کند. از انواع مالیات بر درآمد می توانیم به، مالیات بر درآمد مشاغل، حقوق، مستغلات و املاک، شرکت ها و کشاورزی اشاره کنیم.
مالیات بر درآمد مشاغل
مالیات بر درآمد مشاغل، در گروه مالیات بر درآمد قرار دارد. طبق ماده 93 قانون مالیات های مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در دیگر فصل های این قانون در ایران تحصیل کند؛ پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل است. لازم به ذکر است که در صورتی که عامل مضارب یا صاحب، شخص حقیقی باشد، درآمد های شرکت های مدنی و همچنین درآمد های ناشی از فعالیت های مضاربه تابع مقررات این فصل انجام می گیرد.
مالیات بر درآمد حقوق
مالیات حقوق نیز در گروه مالیات بر درآمد قرار دارد و با نسبت خاصی از درآمد شخص تعیین می شود. مالیات بر حقوق، از نظر حجم، ثبات، کارایی و سهولتی که در وصول دارد حائز اهمیت است. طبق ماده 1 قانون مالیات های مستقیم، تمامی اشخاص حقوقی و حقیقی که در داخل کشور با فعالیت اقتصادی و خدماتی و یا… کسب درآمد دارند، مشمول پرداخت مالیات هستند.
مالیات حقوق1401
طبق آخرین قوانین و خبر ها، محاسبه مالیات حقوق سال 1401 به شرح زیر می باشد.
مالیات مستغلات و املاک
این دسته از مالیات ها را می توان به سه دسته ی مختلف تقسیم کرد که به شکل زیر است،
– مالیات بر مستغلات خالی از سکنه
– مالیات بر نقل و انتقال املاک
– مالیات بر اجاره املاک و مستغلات
در واقع طبق ماده 52 قانون مالیات های مستقیم، (درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران، پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر عملکرد املاک است.)
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و شرکت ها
مجموع درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های اقتصادی اشخاص حقوقی، که از منابع ایران و یا خارج از ایران است، پس از احتساب زیان های حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیت های مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات قانون دارای نرخ جداگانه ای است، مشمول مالیات به نرخ 25% خواهند بود.
مالیات بر درآمد کشاورزی
این فعالیت ها از مالیات معاف هستند و طبق ماده 81، درآمد حاصل از کلیه فعالیت های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی، پرورش زنبور عسل، پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگل ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات، از پرداخت مالیات معاف هستند.
مالیات غیرمستقیم و انواع آن
مالیات غیر مستقیم و یا مالیات بر مصرف، به مالیات هایی مانند مالیات فروش، مالیات به ازای واحد، مالیات بر ارزش افزوده و یا مالیات کالا ها و خدمات گفته می شود. این نوع مالیات، قبل از رسیدن کالا ها و خدمات به دست مشتری اعمال می شود و خریدار مالیات غیر مستقیم را به عنوان بخشی از قیمت کالا می پردازد. به طور کلی مالیات غیر مستقیم توسط یک واسطه (فروشنده) از اشخاص دیگر (خریدار) دریافت می شود. در نهایت فروشنده اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم و عواید مالیاتیش را همراه با اظهارنامه به سامانه امور مالیاتی می فرستد. مالیات غیر مستقیم شامل موارد زیر می شود:
مالیات بر مصرف و فروش (نوشابه، سیگار، فرآورده های نفتی، حق اشتراک تلفن های خودکار و…)
مالیات بر واردات(حقوق گمرکی، سود بازرگانی، حقوق ثبت سفارش، درصدی از ارزش های خودرو های خارجی)
چه کسانی مشمول پرداخت مالیات هستند؟
تمامی اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات می شوند و در صورت عدم پرداخت آن طبق قانون مشمول مجازات می شوند،
– اشخاص حقیقی مقیم ایران، نسبت به کلیه درآمد هایی که در ایران و یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
– اشخاص حقیقی ایرانی، مقیم خارج از ایران، نسبت به کلیه درآمد هایی که در ایران تحصیل می نماید.
– اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی، نسبت به کلیه درآمد هایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
– اشخاص حقیقی و حقوقی غیر ایرانی، نسبت به درآمد هایی که در ایران تحصیل می نماید.
اظهارنامه مالیاتی
اظهارنامه مالیاتی یک کارنامه مالیاتی است که، اشخاص حقوقی و حقیقی مشمول مالیات به منظور محاسبه مالیات خود به سازمان امور مالیاتی ارائه می دهند. اظهارنامه مالیاتی، مجموعه اسنادی هست که درآمد یک نهاد یا فرد را با میزان مالیات قابل پرداخت به دولت محاسبه می کند.
معافیت مالیاتی چیست و شامل چه مواردی می شود؟
همان طور که گفته شد، اشخاص موظف به پرداخت مالیات هستند و در مواردی ممکن است بر طبق سیاست های دولت، معافیت مالیاتی را ایجاد کنند که موجب خروج قانونی و موقت از پرداخت مالیات می شود. معافیت مالیاتی شامل تمام اشخاص نمی شود، به این دلیل که دریافت آن یکی از راه های کسب درآمد دولت است.
معافیت های مالیاتی اصناف در سال 1401
طبق قوانین تصویب شده و به منظور فعالیت اصناف توسط دولت، معافیت هایی برای تعدادی از اصناف وضع شده است که در ادامه به شرح آن ها پرداخته ایم:
– معافیت درآمد حاصل از کلیه فعالیت های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و…
– معافیت 100% درآمد حاصل از صادارات کالا های صنعتی و محصولات بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی و تکمیلی آن
– معافیت درآمد کارگاه های فرش دستباف و صنایع دستی
– معافیت مالیاتی بازیگران، اجرای صحنه خوانندگی (کنسرت) و تهیه کنندگی، نشر و تکثیر و پخش آثار موسیقی، حراجی آثار هنری تا سقف 260 میلیون تومان درآمد در سال
– واردات خودروی آمبولانس توسط سازمان اورژانس کشور از پرداخت حقوق ورودی و عوارض گمرکی معاف است
– معافیت مالیاتی برای درآمد های حاصل از صادرات کالا ها و خدمات و هرگونه جایزه و مشوق های صادراتی منوط به بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور
– کلیه طرح های زود بازده و عام المنفعه که توسط گروه های جهادی، نیرو های داوطلب بسیجی و بسیج سازندگی در مناطق محروم و کم برخوردار روستایی و شهری اجرا می شود از پرداخت مالیات و عوارض معاف هستند
لازم به ذکر است که در بند ق تبصره 12 لایحه بودجه سال 1401 که به موضوع عوارض و مالیات ها پرداخته آمده است، به منظور حمایت از تولید و صاحبان کسب و کارهای آسیب دیده از کرونا، واحد های صنفی با درآمد مشمول مالیات کمتر از یک میلیارد ریال در سال 1400، علاوه بر معافیت های قانونی و بخشودگی و مشوق های مالیاتی، برای مالیات بر عملکرد سال 1400 از پنج درصد بخشودگی برخوردار می شوند.
از جمله تغییرات مهمی که معافیت های مالیاتی اصناف داشته اند، می توان به حذف معافیت های مالیاتی موسسات کنکور دانشگاه ها اعم از کنکور سراسری و کنکور های تحصیلات تکمیلی، فعالیت های مربوط به انتشارات کمک درسی و تاسیسات ایرانگردی و گردشگری اشاره کرد.
مشمولین مالیات سال 1401
از جمله مشمولین مالیات سال جاری موارد زیر هستند:
– در سال جاری، تمامی خودروهای سواری و وانت دو کابین که در اختیار مالکین، اعم از حقیقی و حقوقی هستند و ارزشی بیش تر از یک میلیارد تومان دارند، مشمول مالیات سالانه خودرو به شرح زیر می شوند:
1- تا سقف مبلغ، یک میلیارد و پانصد میلیون تومان نسبت به مازاد یک میلیارد تومان، یک درصد (1%)
2- تا سقف مبلغ، سه میلیارد تومان نسبت به مازاد یک میلیارد و پانصد مییلیون تومان، دو درصد (2%)
3- تا سقف مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون تومان نسبت به مازاد سه میلیارد تومان، سه درصد (3%)
4- نسبت به مازاد چهار میلیارد و پانصد میلیون تومان، چهار درصد (4%)
– تمامی واحد های مسکونی و باغ ویلا هایی که ارزش آن ها بیش از پانزده میلیارد تومان باشد، مازاد بر این مبلغ مشمول مالیات به میزان دو در هزار می شوند.
البته واحد های مسکونی و باغ ویلاهایی که در حال ساخت هستند، مشمول این مالیات نمی شوند. طبق قوانین، این مالیات بر عهده شخصی است که در ابتدای سال 1401 مالک واحد های مسکونی و باغ ویلا های مذکور بوده است.
– کلیه شرکت های بیمه ای مکلف هستند مبلغ پانصد میلیارد تومان، از اصل حق بیمه شخص ثالث دریافتی را طی جدولی که بر اساس فروش بیمه هر یک از شرکت ها تعیین و به تصویب شورای عالی بیمه می رسد، به صورت ماهانه به حساب درآمد عمومی نزد خزانه داری کل کشور واریز نمایند.
– تمامی بانک ها وموسسات اعتباری موظف هستند، دو درصد (2%) از درآمد حاصل از هزینه های دریافتی بابت تراکنش ها در نظام بانکداری الکترونیکی را بدون افزایش آن ها نسبت به سال 1400 نزد خزانه داری کل کشور واریز نمایند.
