سیستم مدیریت محتوا (CMS) چیست؟ چه کاربردی دارد؟

سیستم مدیریت محتوا که اغلب به اختصار CMS نامیده می‌شود، نرم افزاری است که به کاربران کمک می‌کند تا بدون نیاز به دانش فنی تخصصی، محتوای مورد نظر خود را در یک وب‌سایت ایجاد و مدیریت کنند. به زبان ساده‌تر، سیستم مدیریت محتوا ابزاری است که به شما کمک می‌کند بدون نیاز به نوشتن همه کدها از ابتدا و آشنایی با کدنویسی، یک وب سایت ایجاد کنید. سیستم مدیریت محتوا تمام زیرساخت‌های اساسی را برای وب‌سایت شما مدیریت می‌کند تا بتوانید روی قسمت‌های دیگر وب سایت خود تمرکز کنید. فراتر از ایجاد وب‌سایت‌، می‌توان از سیستم‌ مدیریت محتوا برای عملکردهای دیگری چون مدیریت اسناد نیز استفاده کرد. در ادامه به معرفی بیشتر سیستم مدیریت محتوا پرداخته و مسائل پیرامون آن شرح داده می‌شوند.

سیستم مدیریت محتوا چیست؟

Content Management System یا سیستم مدیریت محتوا (CMS) یک نرم افزار کاربردی است که کاربران را قادر می‌سازد تا محتواهای دیجیتال را ایجاد، ویرایش، منتشر و ذخیره کنند. CMS‌ها اغلب جهت مدیریت محتوای سازمانی (ECM) و مدیریت محتوای وب (WCM) به کار برده می‌شوند. سیستم مدیریت محتوا برنامه‌ای است که برای مدیریت محتوا استفاده شده و محتوای آن معمولاً در یک پایگاه داده ذخیره می‌شود و بر اساس مجموعه‌ای از قالب ها مانند یک وب سایت نمایش داده می‌شود. به طور کلی، اغلب زمانی از CMS‌ها استفاده می‌شود که فرد مهارت زیادی در به کارگیری زبان‌های برنامه نویسی نداشته و یا زمان کافی برای کدنویسی وجود ندارد. در چنین شرایطی، استفاده از CMS را جایگزین کدنویسی و شخصی سازی می‌کند. این سیستم به کاربران اجازه می‌دهد تا به راحتی محتوا را ایجاد و قالب بندی کنند، آن را در یک مکان و به شیوه‌ای ثابت ذخیره کنند، مجوزهایی را برای مدیریت محتوا بر اساس نقش‌هایی مانند نویسندگان، ویرایشگران و مدیران اختصاص دهند، محتوا را سازماندهی و منتشر کنند و….
اگرچه صدها پلتفرم CMS وجود دارد، اما برخی از ارائه دهندگان CMS محبوب‌تر و کاربردی‌تر عبارتند از: CMS Cloud Content ،Drupal ،Joomla ،Magento ،Wix ،Wordpress و Squarespace.

ویژگی و مزایای CMS

از مزایای مهم و اساسی CMS می‌توان به ماهیت مشارکتی آن اشاره کرد. به این معنا که چندین کاربر می‌توانند وارد سیستم شده و محتوایی را که باید منتشر شود را برنامه ریزی یا مدیریت کنند. از آنجایی که این رابط معمولاً مبتنی بر مرورگر است، یک CMS را می‌توان از هر جایی برای هر تعداد کاربر در دسترس قرار داد. دومین مزیت مهم CMS نیز این است که به افراد غیر متخصص که با زبان‌های برنامه نویسی آشنایی ندارند، این امکان را می‌دهد تا به سادگی برای وب سایت خود محتوا تولید و مدیریت کنند. ویرایشگرهای این سیستم به کاربران اجازه می دهد بدون نیاز به دانستن هیچ HTML یا CSS (زبان‌های برنامه نویسی) متن را وارد کرده و تصاویر را آپلود کنند. هنگامی که یک شرکت از CMS برای ایجاد صفحات وب خود استفاده می‌کند، اتکای خود را به توسعه دهندگان فرانت‌اند برای ایجاد تغییرات در وب‌سایت کاهش داده و انتشار صفحات وب جدید را سریعتر و آسان‌تر می‌کند. نمایه سازی بصری، جستجو و بازیابی. این سه ویژگی‌، همه داده‌ها را برای دسترسی آسان از طریق توابع جستجو فهرست‌بندی می‌کنند و کاربران را قادر می‌سازند تا بر اساس ویژگی‌هایی مانند تاریخ انتشار، کلمات کلیدی یا نام نویسنده اقدام به جستجو کنند.

CMS همچنین از ۳ ویژگی اساسی برخوردار است که به شرح زیر است:

Format management: این ویژگی به تبدیل اسناد کاغذی اسکن شده و اسناد الکترونیکی قدیمی به اسناد HTML یا PDF، کمک می‌کند.
Revision features: این ویژگی‌ها امکان به روز رسانی و ویرایش محتوا را پس از انتشار اولیه فراهم می‌کند. همچنین تغییراتی که افراد در فایل‌ها ایجاد می‌کنند را نیز دنبال می‌کند.
Publishing: این قابلیت به افراد این امکان را می‌دهد از یک الگو یا مجموعه‌ای از الگوهایی که سازمان تأیید می‌کند، برای ایجاد و اصلاح محتوا استفاده کنند.

سیستم مدیریت محتوا چگونه ایجاد می‌شود و چه کاربردی دارد؟

یک CMS یک رابط کاربری گرافیکی با ابزارهایی برای ایجاد، ویرایش و انتشار محتوای وب بدون نیاز به نوشتن کد را از ابتدا فراهم می‌کند. در یک سطح فنی‌تر، یک سیستم مدیریت محتوا از دو بخش اصلی تشکیل شده است که عبارتند از، یک برنامه مدیریت محتوا (CMA) و یک برنامه کاربردی تحویل محتوا (CDA).

برنامه مدیریت محتوا (CMA): این بخشی است که به شما این امکان را می‌دهد که در واقع محتوا را در سایت خود افزوده و مدیریت کنید.
برنامه تحویل محتوا (CDA): این یک فرآیند فرانت‌اند است که محتوایی را که در CMA وارد می‌کنید را تحویل گرفته، آن را به درستی ذخیره می‌کند و برای بازدیدکنندگان وب‌سایت به نمایش در می‌آورد.
این دو سیستم در همکاری با یکدیگر، نگهداری از یک وب‌سایت را بهبود و تسهیل می‌بخشند.

معرفی انواع سیستم مدیریت محتوا

سیستم‌های مدیریت محتوا، در دو نوع Open Source و SAAS گروه‌بندی می‌شوند.

1. سیستم مدیریت محتوای (Open Source) یا همان کد باز، نرم‌افزارهای رایگانی هستند که کدهایی در دسترس و قابل تغییر و توسعه دارند. دسترسی به کدها منجر می‌شود بتوان به دلخواه تغییراتی را در یک وب سایت اعمال کرد. معمولاً نیازی به این ویژگی وجود ندارد چرا که اغلب قالب‌هایی که به صورت آماده هستند، می‌توانند نیاز کاربران را رفع کنند. اما در صورتی که قصد طراحی سایت برای یک کسب‌وکار بزرگ را داشته باشیم، امکان اینکه به تغییر و توسعه کدها نیاز داشته باشیم، وجود دارد. نکته مثبتی که در مورد نرم‌افزارهای متن باز وجود دارد این است که از سراسر جهان، کاربران به آن دسترسی دارند. به همین دلیل، پلاگین‌های زیادی برای آن‌ها ارائه می‌شوند. از محبوب‌ترین و بهترین سیستم مدیریت محتواهای متن باز می‌توان به WordPress ،Joomla ،Drupal،PHP Nuke ،Magento ،PrestaShop و OpenCart اشاره کرد.
2. سیستم مدیریت محتوای Software As A Service که به اختصار SAAS نامیده می‌شود، با عناوین سرویس اشتراکی یا اشتراک نرم‌افزار هم نامیده می‌شود. این نوع سیستم‌ نیز عملکردی مشابه نرم‌افزارهای متن باز دارد اما با این تفاوت که امکان دسترسی کاربران به کدها در آن وجود نداشته و اشتراک این سیستم‌ را می‌بایست از شرکت‌هایی که ارائه‌دهنده آن هستند، خریداری کرد. هزینه‌ای که برای خرید اشتراک نرم‌افزاهای SAAS پرداخته می‌شود، هزینه هاست، طراحی قالب، پشتیبانی و غیره را نیز شامل می‌شود.

علاوه بر دو نوع CMS رایج، چند نمونه CMS دیگر نیز وجود دارند که عبارتند از:

• سیستم مدیریت محتوای Traditional یا سنتی
  این نوع CMS، اولین نوع از سیستم‌های مدیریتی است که به کار برده شده است. CMS‌های سنتی اغلب برای استفاده ویراستاران و توسعه‌دهندگان مناسب هستند. به عبارت بهتر، ویراستاران می‌توانند با استفاده از این نوع CMS، همه‌ی آیتم‌های ویرایش متنوع و مختلف را در اختیار داشته و به راحتی به انجام کارهایی چون تغییر عنوان، URL، طبقه بندی و غیره بپردازند.
• CMS میزبانی شده یا اختصاصی
  نوع دوم CMSها، CMS‌های میزبانی شده هستند که به طور اختصاصی برای یک برند و یا یک نهاد خاص، طراحی و ایجاد شده‌اند. این نوع سیستم‌ها، سامانه‌های مستقل نیز نامیده می‌شوند و نسبت به سایر CMSها، کارکرد کم‌تری دارند. در این سیستم، به روزرسانی‌ها، ایجاد و حفظ امنیت و ارتقا سیستم به عهده خود فرد است.
• سیستم مدیریت محتوای Headless
  در سیستم‌های مدیریت محتوای سنتی که توضیح داده شدند، قسمت‌های بک‌اند و فرانت‌اند یک وب‌سایت، به صورت کاملا یک‌ پارچه طراحی و ایجاد شده‌ و در صورتی که قصد تغییر هر قسمت را داشته باشیم، قسمت‌های دیگر نیز تغییر خواهند کرد. اما در سیستم‌های مدیریت محتوای Headless، این دو قسمت کاملا متمایز از یکدیگر بوده و تغییر بر روی هر قسمت به صورت جداگانه امکان پذیر است. این ویژگی منجر می‌شود تا بتوان تغییرات بیشتری را اعمال کرده و هر شخص برنامه خود را به دلخواه طراحی کند. این نوع CMS اغلب جهت ساخت نرم افزارهای موبایل یا برنامه‌های مخصوص اینترنت اشیا به کار برده می‌شود.

مزایای استفاده از CMS

استفاده از سیستم مدیریت محتوا چندین مزیت دارد، از جمله:

• سهولت استفاده: با توجه به رابط کاربری گرافیکی ساده‌ای که CMS از آن برخوردار است، حتی کسانی که دانش فنی محدودی دارند نیز می‌توانند از این نرم افزار استفاده کنند.
• جستجوی آسان اطلاعات: عملکرد جستجوی داخلی CMS به کاربران این امکان را می‌دهد تا مشابه موتور جستجوی Google، آنچه را که می‌خواهند جستجو کرده و فهرستی از موارد را به دست آوردند.
• مدیریت محتوای آسان: نه تنها تولید محتوا در CMS آسان است، بلکه حذف محتوا نیز در آن آسان است. به این صورت که یک CMS، لغو انتشار محتوا را برای به روز نگه داشتن وب سایت‌ها تسهیل می‌بخشد.
• به روز رسانی فوری محتوا: یک CMS به کاربران این امکان را می‌دهد تا بتوانند محتوا را بدون نیاز به انتظار برای توسعه دهنده، به صورت دائمی به روز کنند.

نمونه‌هایی از CMS‌های مختلف شناخته شده

بسیاری از CMS‌های رایگان و مبتنی بر اشتراک برای استفاده شخصی و سازمانی در دسترس هستند. در این بخش، چند نمونه از ارائه دهندگان سیستم مدیریت محتوا محبوب و کاربردی آورده شده است:

• Joomla: این یک سیستم مدیریت محتوای وب رایگان و منبع باز است که بر روی یک چارچوب MVC ساخته شده است. جوملا به زبان اسکریپت PHP نوشته شده است و ویژگی‌هایی مانند ذخیره سازی، فیدهای RSS، پست‌های وبلاگ، جستجو و پشتیبانی از ترجمه زبان را ارائه می‌دهد.
• WordPress: وردپرس یکی دیگر از WCMS‌های رایگان و منبع باز مبتنی بر PHP و MySQL است. وب‌سایت‌ها می‌توانند از وردپرس یا در فضای ابری استفاده کرده و یا آن را بر روی رایانه شخصی خود به کار گیرند تا بتواند تحت عنوان وب سرور خود عمل کند. این نرم افزار قابلیت تنظیم بالایی دارد و دارای تم‌ها و افزونه‌های زیادی است.
• CMS Backdrop: این سیستم نیز یک CMS رایگان و منبع باز است که بخشی از پروژه دروپال بوده و CMS مقرون به صرفه‌ای را برای کسب‌وکارهای کوچک و نوپا فراهم می‌کند. Backdrop به تنهایی ابتدایی ترین ویژگی‌های مدیریت محتوای وب را ارائه می‌دهد، اما می‌توان آن را با کمک ماژول‌های مختلف گسترش داد.
• Wix: این CMS برنامه‌های رایگان و پولی را ارائه می‌دهد و شامل ویژگی‌هایی چون ابزارهای همکاری تیمی، امنیت در سطح سازمانی، صدها قالب طراحی و امکان افزودن کد سفارشی است. سیستم مدیریت محتوای Wix همچنین پشتیبانی شبانه روزی را نیز به مشتریان ارائه می‌دهد.
• Magnolia: این یک CMS منبع باز است که امکان ادغام با چندین فناوری بازاریابی، از جمله سیستم‌های CRM و تجزیه و تحلیل و ابزارهای اتوماسیون بازاریابی را فراهم می‌کند. از ویژگی‌های این CMS می‌توان به شخصی سازی، بهینه سازی و مدیریت دارایی دیجیتال اشاره کرد.
• Drupal: سیستم محتوای دروپال، اگرچه کاربران کمتری دارد اما قابلیت‌های زیادی را شامل می‌شود. استفاده از این سرویس به مهارت و تخصص بالایی نیاز دارد. به همین دلیل معمولاً طراحان از آن استفاده می‌کنند. این CMS از ویژگی‌هایی چون سرعت بالا، توسعه پذیری عالی، امنیت کافی و پشتیبانی قوی برخوردار است.