اگر انجام یک کار برای شما دشوار است، توانایی کار کردن، مطالعه، درس خواندن و توانایی تمرکز برای مدت زمان زیادی بر روی یک کار را ندارید، می توان گفت که با نداشتن تمرکز مواجه هستید. تمرکز به تلاش ذهنی شما برای هر چیزی که در حال حاضر بر روی آن کار می کنید یا یاد می گیرید اشاره دارد. تمرکز رکن اصلی برای موفقیت و انجام دادن امور به بهترین نحو به شمار می رود. عوامل مختلفی وجود دارند که منجر به کاهش و یا افزایش تمرکز می شوند. در این مقاله قصد داریم تا به روش های افزایش تمرکز و توضیح آن بپردازیم.
تمرکز چیست و چگونه آن را افزایش و یا از دست می دهیم؟
تمرکز چیست؟ این سوالی است که قصد داریم به آن پاسخ دهیم. تمرکز توانایی کنترل و هدایت کردن توجه به خواست خود شخص است. به طور کلی، توانایی تمرکز ذهن بر یک موضوع، شی یا فکر و در عین حال حذف هر فکر، ایده، احساس و موضوع غیر مرتبط دیگر از ذهن است. حواس پرتی های مکرر بر بهره وری کامل از ذهن انسان، تاثیر می گذارند و در نتیجه اتمام یک کار زمان بیشتری را طلب می کند. عدم تمرکز، باعث می شود که نتوانیم شنونده خوبی باشیم، موضوعات مختلف را درک کنیم و در نهایت دچار سوء تفاهم، تفسیر نادرست و درگیری های ذهنی خواهیم شد. همچنین عدم تمرکز، بر روی حافظه نیز تاثیر منفی می گذارد. به این شکل که موضوعات و مسائلی را فراموش می کنیم و یا نمی توانیم اطلاعاتی را فوراً به خاطر بیاوریم. تمرکز تحت تاثیر عوامل داخلی، عوامل خارجی و یا محیطی قرار دارد. از عوامل موثری که منجر به از دست دادن تمرکز می شوند، می توان به حواس پرتی اشاره کرد. محققان دریافته اند که مغز ما به قدری برای حواس پرتی آماده است که حتی دیدن یک مورد کوچک مانند عبور یک فرد، می تواند توانایی تمرکز ما را مختل کند. از موارد دیگر که منجر به کاهش تمرکز می شود، خواب ناکافی است. دانشمندان دریافته اند که کمبود خواب می تواند منجر به کاهش هوشیاری، کند تر شدن فرآیند های فکری و کاهش تمرکز شود. جدا از عواملی که منجر به کاهش تمرکز می شوند، مواردی وجود دارند که به افزایش آن کمک می کنند.
فواید داشتن تمرکز بالا
تمرکز به معنای توجه متمرکز است و کاربرد ها و فواید زیادی دارد. از فواید تمرکز داشتن می توان به این موارد اشاره کرد:
- به بهبود فرآیند مطالعه کمک می کند
- درک سریع تر را امکان پذیر می کند
- حافظه را بهبود می بخشد و به تمرکز بر روی یک کار، شغل یا هدف کمک می کند و شما را قادر می سازد تا افکار بی معنا و بی ربط را نادیده بگیرید.
همچنین تمرکز می تواند به شما در دستیابی به اهداف و عملکرد موثرتر نیز کمک کند. تمرکز، ابزار قدرتمندی برای استفاده موثر از تجسم خلاق است و به رشد قوای روانی فرد کمک می کند. وقتی توانایی تمرکز قوی باشد، ذهن با آمادگی بیشتری از فرد اطاعت کرده و درگیر افکار بی معنی نمی شود. توانایی تمرکز نقش مهمی در مدیتیشن، کسب تسلط ذهنی و رسیدن به آرامش دارد و بدون آن، ذهن به صورت بی قرار از یک فکر به فکر دیگر پرش داشته و به فرد اجازه نمی دهد به درستی مراقبه کند. علاوه بر موارد گفته شده، تمرکز بالا در توسعه قدرت، کنترل افکار، توانایی تمرکز ذهن، آرامش خاطر، رهایی از افکار بیهوده و مزاحم، توانایی انتخاب افکار، بهبود حافظه، افزایش اعتماد به نفس، تقویت اراده، توانایی مطالعه و درک سریع تر، شادی درونی و غیره نیز موثر است.
روش های افزایش تمرکز
روش های مختلف زیادی برای افزایش تمرکز وجود دارند که عبارتند از:
1- آموزش مغز
انجام انواع خاصی از بازی ها می تواند به شما در داشتن تمرکز بالا تر کمک کند. انجام کار هایی مانند، حل سودوکو و جدول، شطرنج، پازل، انجام بازی های تقویت حافظه و غیره در عین جذابیت، می توانند به داشتن تمرکز بالاتر نیز کمک کنند. یک مطالعه در سال 2015 نشان می دهد که صرف پانزده دقیقه در روز برای فعالیت های تمرین مغز، می تواند تمرکز را به شکل خارق العاده ای بهبود بخشد. بازی های آموزشی مغز همچنین می توانند به تقویت حافظه کاری و کوتاه مدت و همچنین مهارت های پردازش و حل مسئله شما کمک کنند. اثرات بازی های تمرین مغز ممکن است به ویژه برای افراد مسن مهم باشد، زیرا حافظه و تمرکز اغلب با افزایش سن کاهش می یابند.
2 – بهبود خواب
کمبود خواب به غیر از سایر عملکرد های شناختی، مانند حافظه و توجه، می تواند به راحتی تمرکز را نیز مختل کند. ناتوانی در داشتن یک خواب خوب شبانه می تواند بر خلق و خو و عملکرد شما در طول روز تأثیر بگذارد. خستگی بیش از حد می تواند بر توانایی تمرکز افراد در حین رانندگی یا انجام سایر کار های روزانه تأثیر بگذارد. بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند که بهتر است بزرگسالان، 7 الی 8 ساعت در شب بخوابند. برای بهبود هر چه بیشتر خواب، باید از روش تنظیم ساعت بدن استفاده کرده و حتی می توانید با مقداری مدیتیشن، ذهن را برای خواب آماده سازید.
3-فعالیت بدنی
افزایش تمرکز از جمله مزایای ورزش منظم است. مطالعه ای در سال ۲۰۱۸ که بر روی ۱۱۶ دانش آموز انجام شد، نشان داد که فعالیت بدنی روزانه می تواند به بهبود تمرکز و توجه کمک کند. تحقیقات دیگری بر روی افراد مسن نیز نشان می دهد که یک سال فعالیت بدنی هوازی می تواند به توقف از دست دادن حافظه که با آتروفی مغز مربوط به سن رخ میدهد، کمک کند. از همین روی روزانه نیم ساعت یا ۴۰ دقیقه را به انجام هر ورزشی که به آن علاقه مند هستید، اختصاص دهید.
4-یادگیری یک مهارت جدید
یادگیری یک مهارت جدید نه تنها سرگرم کننده و جالب است، بلکه ممکن است به تقویت ارتباطات در مغز نیز کمک کند. تحقیقات انجام شده در سال 2014، نیز نشان می دهد که یادگیری یک مهارت جدید می تواند به بهبود عملکرد حافظه و افزایش تمرکز در افراد کمک کند.
5-از بین بردن عوامل حواس پرتی
اگر مورد هجمه اطلاعات و موضوعات مختلف قرار می گیرید، بهتر است انجام یک کار یا فعالیت خاص را متوقف کنید. در این مدت، تنها بمانید یا به مکان هایی بروید که دیگران مزاحم شما نشوند. برنامه ها و شبکه های اجتماعی را بسته و از گوشی موبایل خود استفاده نکنید. دور نگه داشتن اختلالات داخلی و خارجی می تواند به شما در داشتن تمرکز کمک کند.
6-تغذیه مناسب
مواد غذایی را انتخاب کنید که قند خون را تعدیل کرده، انرژی را حفظ کنند و مواد مورذ نیاز مغز را تامین کنند. میوه ها، سبزیجات و غذاهای پر فیبر میتوانند سطح قند خون را یکنواخت نگه دارند. مصرف غذاها و نوشیدنیهای شیرین که باعث افزایش و کاهش سطح قند فرد میشوند، کارایی مغز را کاهش میدهند.
7-داشتن برنامه روزانه
آنچه را که می خواهید در طول روز انجام دهید، یادداشت کنید و به عبارتی برنامه روزانه داشته باشید. سپس یک اولویت روزانه برای خود تعیین کنید. این کار به تمرکز مغز شما بر روی چیز های مهم کمک می کند. همچنین، ابتدا کار های بزرگ را انجام دهید و کار های کوچک را به زمان دیگری از روز موکول کنید.
8-مدیتیشن
تمرین های مدیتیشن و تمرکز حواس می توانند برای بهبود تمرکز مفید واقع شوند. در سال 2011، یک بررسی نشان داد که آموزش تمرکز حواس که بر تمرکز و توجه تاکید دارد، می تواند به افزایش توجه و تمرکز کمک کند. ذهن آگاهی نیز می تواند حافظه و سایر توانایی های شناختی را بهبود بخشد. برخی از مکمل ها نیز وجود دارند که به افزایش تمرکز و بهبود عملکرد مغز کمک می کنند. مکمل هایی مانند، اسید های چرب امگا 3، جینکو بیلوبا، جینسینگ و … .
