بنا بر گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، دستورالعمل ناظر بر حساب سپرده تجاری و خدمات بانکی مرتبط با آن توسط بانک مرکزی تصویب و به شبکه بانکی کشور ابلاغ شده است. در راستای فرایند تفکیک حساب های بانکی تجاری از غیرتجاری، معاون نظارت بانک مرکزی در گفت و گویی به تشریح مزایای این اتفاق پرداخته است.
به گفته ی دکتر ابوذر سروش، هدف بانک مرکزی از تفکیک حساب های تجاری از غیرتجاری ایجاد شفافیت در نظام اقتصادی کشور است. لازم به ذکر است که مشوق هایی همانند افزایش سقف انتقال پول به صورت غیرحضوری و کاهش حد نصاب بازگشت چک های قبلی برای صدور دسته چک جدید برای این دسته از دارندگان حساب پیش بینی شده است. در پی این تصمیم گیری، صاحبان حساب های تجاری موظف نیستند تا برای نقل و انتقالات بیش از 2 میلیارد ریال مستنداتی به بانک ارائه کنند و بانک ها برای نقل و انتقالات بیش از 10 میلیارد ریال موظف به دریافت مستندات هستند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد که حساب تجاری، نوعی حساب سپرده بانکی است که اشخاص برای فعالیت های تجاری خود استفاده می نمایند و انتظار می رود که دریافت ها و پرداخت های مربوط به این حساب ها منعکس کننده کسب و کار اشخاص باشد. در رابطه با اشخاص حقوقی از هر نوعی که باشند حکم واحدی وجود دارد مبنی بر اینکه همه انواع حساب های سپرده بانکی این اشخاص از لحظه افتتاح حساب به عنوان حساب تجاری محسوب می شوند. در این میان ممکن است گروهی از اشخاص حقوقی مشمول معافیت های مالیاتی باشند ولی این موضوع تاثیری در وضعیت حساب های اشخاص حقوقی ندارد و همانطور که بیان شد همه حساب های آن ها تجاری محسوب می شوند. اما در رابطه با اشخاص حقیقی شرایط متفاوت است. بانک مرکزی در مقرراتی که اخیراً در رابطه با شرایط و ضوابط ناظر بر حساب های تجاری تصویب و به شبکه بانکی ابلاغ کرده است همه حساب های اشخاص حقیقی را غیر تجاری اعلام می کند مگر آن که سازمان امور مالیاتی کشور یک یا چند حساب سپرده بانکی یک فرد را به عنوان حساب تجاری به بانک مرکزی اعلام کرده باشد. به این دلیل که صاحبان کسب و کار همگی به موجب قانون باید نزد سازمان امور مالیاتی کشور دارای پرونده مالیاتی و شماره اقتصادی باشند، بنابراین، این اشخاص باید اطلاعات حساب های تجاری خود را به روش هایی که در نظر گرفته شده به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کنند تا آن حساب ها مشمول شرایط در نظر گرفته شده گردند. سایر حساب های صاحبان کسب و کار و نیز تمامی حساب های اشخاص مزدبگیر که به صورت خویش فرما فعالیت اقتصادی ندارند، همگی غیرتجاری هستند.
سوالی که پیش می آید این است که، اشخاص حقیقی که دارای کسب و کار مشخصی هستند برای تجاری شدن حساب هایشان به طور مشخص باید چه اقدامی انجام دهند؟
به طور کلی این اشخاص به دو طریق می توانند حساب های مورد نظر خود را به حساب تجاری تبدیل کنند. در روش اول، اشخاص مزبور می توانند با مراجعه به درگاه های تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور، شماره حساب یا حساب های تجاری خود را اعلام کنند. معمولاً سازمان امور مالیاتی کشور در هنگام تکمیل اظهارنامه های مالیاتی شماره حساب های تجاری صاحبان کسب و کار را از آن ها استعلام می کند و بنابراین افراد می توانند از همان درگاه، شماره حساب های تجاری خود را اظهار کنند. پس از اظهار مودیان، سازمان امور مالیاتی کشور صحت اطلاعات حساب و تعلق آن به مودی را از سامانه سیاح بانک مرکزی استعلام می کند و در صورت تایید، مراتب را به صورت سیستمی به بانک مرکزی اعلام می کند. در قدم بعدی بانک مرکزی نیز شماره حساب دریافتی را به صورت سیستمی به بانک عامل برای تغییر وضعیت به حساب تجاری، اعلام می کند. بنابراین همه حساب های اعلامی از سوی سازمان امور مالیاتی کشور تجاری می شوند. البته به استثنای حساب های اشخاص خارجی دارای کسب و کار که مجوز کار یا سرمایه گذاری در کشور را از مراجع ذی صلاح دریافت ننموده باشند. بانک مرکزی اجازه تجاری شدن حساب های اشخاص خارجی که مجوزهای لازم را در اختیار ندارند به بانک های عامل نمی دهد. به این اشخاص یک سال فرصت داده شده تا مجوز کار یا سرمایه گذاری را اخذ و سپس حساب خود را تجاری کنند.
در دومین روش، افراد می توانند به بانک های عامل مراجعه و اطلاعات حساب های خود نزد آن ها را که می خواهند به حساب تجاری تبدیل شود اعلام کنند. در این حالت صاحبان کسب و کار باید شماره پرونده مالیاتی خود را نیز به متصدیان بانکی اعلام کنند. بانک عامل پس از ارسال سیستمی اطلاعات به سازمان امور مالیاتی کشور از مسیری که بانک مرکزی تدارک دیده است و دریافت تاییدیه از آن سازمان، می تواند حساب معرفی شده را تجاری کند.
لازم به ذکر است که تجاری شدن حساب های صاحبان کسب و کار که در امور تجاری استفاده می شوند، مزایایی را به همراه دارد که در ادامه به شرح آن ها میپردازیم.
بانک مرکزی با هدف تسهیل معاملات و مبادلات تجاری اشخاص مشوق های متعددی را برای صاحبان این حساب ها در نظر گرفته است. به عنوان نمونه، در حال حاضر سقف نقل و انتقالات غیرحضوری کلیه حساب های اشخاص حقیقی در یک بانک از طریق ابزارهایی نظیر همراه بانک و اینترنت بانک روزانه یک میلیارد ریال و ماهانه پنج میلیارد ریال در نظر گرفته شده است و اشخاص حقیقی برای تراکنش های بالاتر از حدود مذکور باید به صورت حضوری به بانک مراجعه کنند. بانک مرکزی برای صاحبان حساب های تجاری، آستانه روزانه نقل و انتقالات غیر حضوری را به 5 میلیارد ریال و ماهانه 30 میلیارد ریال افزایش داده است. علاوه بر آن، از آنجایی که ابزار چک در کسب و کارهای اشخاص کاربرد زیادی دارد، حد نصاب بازگشت چک های قبلی یا ثبت صدور و تأیید چک ها در سامانه صیاد برای صدور و اعطای دسته چک جدید که برای عموم مردم 80 درصد در نظر گرفته شده بود برای صاحبان حسابهای تجاری به 60 درصد کاهش یافته است. مضافاً صاحبان حساب های تجاری دیگر لازم نیست تا برای نقل و انتقالات بیش از دو میلیارد ریال خود به بانک مستند ارائه کنند، بلکه بانک ها فقط برای نقل و انتقالات بالاتر از مبلغ 10 میلیارد ریال باید از این اشخاص مستندات مطالبه کنند. مشوق های دیگری نیز برای صاحبان حساب های تجاری در نظر گرفته شده که امید است با اعمال آن ها، گام مثبتی در تسهیل مبادلات تجاری برداشته شود.
با وجود مشوق هایی که معرفی کردید، چه تمهیدات دیگری در نظر گرفته شده تا فرایند تفکیک حساب های تجاری از غیرتجاری به طور کامل اجرا شود؟
بانک مرکزی تمهیدات دیگری نیز در جهت تکمیل فرایند تفکیک حساب های تجاری از غیرتجاری در نظر گرفته است که به شرح زیر هستند:
- خدمات بانکی مرتبط با کسب و کار و امور تجاری فقط به صاحبان حساب های تجاری تخصیص می یابد.
- تسهیلات و تعهداتی که هم در امور تجاری و هم در امور غیرتجاری کاربرد دارند، در صورتی که برای امور تجاری به اشخاص ارائه شوند باید منوط به وجود حساب تجاری به نام متقاضی باشند.
- ابزارهای پذیرش مانندPOS و درگاه های پرداخت نیز فقط به صاحبان حساب های تجاری تعلق می یابند. بنابراین اشخاص چنانچه قصد استفاده از خدمات بانکی تجاری داشته باشند باید حسابهای تجاری خود را اعلام کنند.
البته در رابطه با حساب هایی که فعالیت کسب و کاری در آن ها انجام می شود ولی توسط صاحبان آن ها به عنوان حساب تجاری معرفی نمی شوند و تمایلی به استفاده از مشوق ها ندارند و مخاطب خدمات بانکی تجاری نیز نمی باشند نیز روش هایی اندیشیده شده است،
که از آن جمله می توان به تعیین سطح فعالیت موردانتظار اشخاص و مقایسه رفتار مالی حساب های غیرتجاری با سطح فعالیت مذکور و همین طور، پیاده سازی الگوهای داده کاوی برای شناسایی حساب های مشکوک به فعالیت تجاری اشاره کرد.