تجارت آنلاین و راه‌اندازی کسبوکارهای اینترنتی در سال‌های اخیر با توجه گسترده مردم و بیزینس‌ها مواجه شده‌اند. افرادی که امروزه در بستر اینترنت کسب‌وکار خود را راه‌اندازی می‌کنند به خرید، دریافت و یا ارائه خدمات از طریق اینترنت دسترسی دارند. این دسته از افراد باید با الزامات قانونی برای کسبوکارهای خود آشنا باشند و از چگونگی دریافت مجوز کسب‌وکار اینترنتی آگاه باشند. در سال‌های اخیر به دلیل شرایط همه‌گیری کرونا کسب‌وکارها و فعالیت‌های روزانه مانند خرید و ارائه خدمات شکل جدیدی به خود گرفتند. همچنین به دلیل استفاده و دسترسی آسان به اینترنت، بسیاری از بیزینس‌ها ترجیح دادند محصولات و خدمات خود را از طریق وبسایتهای فروشگاهی و پلتفرم‌های رسانه اجتماعی به عموم عرضه کنند و این یکی از دلایل عمده برای افزایش فعالیت مردم در حوزه کسب و کار اینترنتی شد. با افزایش کسبوکارهای اینترنتی، سوءاستفاده، کلاهبرداری، خدمات پرداخت جعلی و .. نیز به طور قابل توجهی افزایش یافت، از این رو مهم است که کسبوکارهای اینترنتی از الزامات قانونی و همچنین نحوه دریافت مجوز برای راه‌اندازی وب‌سایت فروشگاهی اطلاع داشته باشند. در این مطلب از پی فا به شرح کامل الزامات قانونی کسبوکارهای اینترنتی در ایران می‌پردازیم.
قوانین کسبوکارهای اینترنتی در ایران
هر فردی که قصد ارائه خدمات و فروش محصول به صورت اینترنتی را داشته باشد و بخواهد یک وب سایت فروشگاه اینترنتی برای خود راه اندازی کند، باید با مجموعه الزامات قانونی ارائه شده برای این کار آشنا شود. در ادامه به معرفی برخی از قوانین و آیین‌نامه‌های تصویب شده برای راه اندازی کسبوکارهای اینترنتی می‌پردازیم.
- قانون تجارت الکترونیک:
قانون تجارت الکترونیک با هدف شناسايی معاملات و اسناد الکترونيکی در سال ۱۳۸۲ تصويب شد و شامل اصول و قوانینی است كه برای تهسیل مبادلات و ایمن کردن اطلاعات الكترونيک با استفاده از فناوری‌های جديد به كار برده میشود. - قانون جرائم رایانه‌ای:
قانون جرائم رایانه‌ای در سال ۱۳۸۸ و با هدف تعیین مصادیق استفاده مجرمانه و کلاهبرداری از سامانه‌های الکترونیکی و مخابراتی تصویب شد. جرایم رایانه‌ای، که با عنوان جرایم سایبری نیز شناخته می‌شوند، مجموعه کلاهبرداری‌هایی است که از طریق کامپیوتر و ابزارهای رایانه‌ای انجام میشود. - قانون حمایت از حقوق مصرف کننده:
قانون حمایت از مصرف‌کننده شامل امتیازات و اختیاراتی است که خریداران و مصرف کنندگان با خرید یک محصول و با دریافت یک خدمات از فروشندگان و صاحبین بیزینس‌های اینترنتی دریافت می‌کنند. به موجب این قانون در صورت وجود هرگونه نقص، ضرر و زیان و عدم کارایی در محصول یا خدمات خریداری شده، فروشنده مسئول است. - آیین نامه‌های اجرایی:
آیین نامه‌های اجرایی در واقع شامل مقرراتی هستند که با حکم قانون‌گذاران به منظور تکمیل قوانین دیگر وضع می‌شوند. به آیین نامه‌های اجرایی به دلیل عدم استقلال ذاتی که دارند، آیین نامه‌های غیرمستقل نیز گفته میشود. - آیین نامه‌های تفویضی و یا جایگزین قانون:
آیین نامه‌های جایگزین قانون شامل مقرراتی هستند که توسط قانون گذاران قوه مجریه تدوین می‌شوند و ماهیت آن‌ها با قانون تفاوتی ندارد. - آیین نامه‌های مستقل:
این نوع از آیین نامه‌ها در واقع مستقل از قانون هستند و برای منتظم کردن روابط افراد به کار برده می‌شوند. آیین نامه‌های مستقل بسیار متنوع بوده و اغلب شامل آیین نامه‌های انتخاباتی، مالی و … می‌شوند.
مقررات و قوانین کسبوکارهای اینترنتی در رابطه با شکایت از فروشگاه‌های اینترنتی
باتوجه به مشکل پیش آمده می‌توانید از سه طریق از فروشگاه‌های اینترنتی شکایت خود را ثبت کنید:
- شکایت از طریق اینماد یا سامانه نماد اعتماد الکترونیکی
- شکایت از طریق پلیس فتا
- شکایت از طریق مرجع قضایی
اگر شما نیز به عنوان یک کسب‌وکار اینترنتی با کلاهبردی و پرداخت‌های جعلی مواجه شدید، می‌توانید از این سه راه شکایت خود را به مقامات ذی‌ربط اطلاع دهید. در صورتی‌که در این باره نیاز به کمک و راهنمایی بیشتر داشتید، می‌توانید از وکلای مجرب کمک بگیرید. همچنین بهتر است قبل از شروع و راه اندازی کسب و کار خود با قوانین، آیین نامه و مقررات آشنا شوید و دستورالعمل‌های لازم برای کسب مجوز و شروع کار خود را بدانید. در ادامه در رابطه با انواع مجوزهای کسب‌وکار اینترنتی و نحوه دریافت آن‌ها بیشتر آشنا خواهید شد.
انواع مجوز برای کسبوکارهای اینترنتی در ایران
در صورتی‌که قصد راه‌اندازی یک کسب‌وکار آنلاین را دارید، اولین قدم برای شروع این است که با انواع مجوزهای کسب‌وکار آشنا شوید. با توجه به اینکه فروشنده و یا تولیدکننده محصولی هستید و یا قصد دارید در بستر فضای مجازی خدماتی را به مردم ارائه دهید، باید نسبت به دریافت مجوز اقدام نمایید. در کشور ما برای راه اندازی کسب و‌کارهای آنلاین دو نوع مجوز نیاز است که شامل مجوزهای عمومی کسب و کارهای آنلاین که به عنوان نماد اعتماد مورد استفاده قرار می‌گیرند و همچنین مجوزهای خاص برای هر کسب‌وکار میشود.
- مجوزهای عمومی برای کسبوکارهای آنلاین
مجوزهای عمومی در واقع مجوزهایی هستند که برای تمامی کسبوکارهای اینترنتی یکسان بوده و باید با توجه به نوع استفاده از وب‌سایت دریافت شوند. نماد اعتماد تجارت الکترونیک و جواز کسب جزو مجوزهای عمومی محسوب می‌شوند که همه کسبوکارهای آنلاین باید آن‌ها را دریافت کنند. نماد اعتماد تجارت الکترونیک بیشتر برای افزایش اطمینان بازدیدکنندگان از سایت و جذب رضایت مشتریان جدید استفاده میشود. سازمان‌های دولتی نیز با صادر کردن مجوز عمومی کسب‌وکار اینترنتی به افراد این اجازه را می‌دهد که در بستر اینترنت و پلتفرم‌های آنلاین خدمات خود را ارئه کند. نمادهای اعتماد تجارت الکترونیک توسط سازمان توسعه تجارت الکترونیک کشور و یا ICeCD به متقاضیان ارائه میشود. توجه داشته باشید که دریافت این نماد فقط برای کسب‌وکارهایی است که فرآیند ارائه خدمات و یا فروش کالا و محصولات از طریق وب‌سایت اینترنتی مخصوص انجام میشود.
- مجوزهای اختصاصی برای کسبوکارهای آنلاین
مجوزهای اختصاصی برای کسبوکارهای اینترنتی از طریق سازمان‌های مرتبط با گروه‌های صنفی در کشور صادر میشود. برای مثال در صورتی‌که که بخواهید محصولات فرهنگی مانند کتاب را از طریق یک وب‌سایت به فروش برسانید، باید از وزارت فرهنگ و ارشاد مجوز مربوطه را دریافت نمایید. برای ارائه خدمات و یا فروش محصولات بهداشتی و پزشکی نیز باید از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجوز دریافت کنید. در واقع می‌توان گفت هر واحد صنفی به مجوز رسمی از همان اتحادیه نیاز دارد.
به هنگام دریافت مجوز اختصاصی توجه داشته باشید که وبسایتهای شرکتی و یا شخصی نیازی به اخذ مجوز و یا نماد اعتماد تجارت الکترونیک ندارند.
مدارک مورد نیاز برای دریافت مجوز کسبوکارهای آنلاین در ایران
کسب‌وکارهایی که دارای نماد تجارت الکترونیک هستند باید قوانین مرتبط با آن را رعایت کنند. از جمله مدارکی که برای دریافت مجوز فعالیت کسبوکارهای آنلاین مورد نیاز است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- ارائه مدارک شخصی نظیر کارت ملی و شناسنامه برای اشخاص حقیقی و حقوقی
- ارائه کارت پایان خدمت و یا معافیت تحصیلی و گواهی مبتی بر معافیت دائم از خدمت سربازی
- ارائه مدارک دانشگاهی یا فنی و حرفه‌ای متناسب با تقاضا و شغل موردنظر
- آدرس دفتر و یا محل سکونت متقاضیان دریافت مجوز
- ارائه گواهی تجارت آنلاین در زمینه‌های مختلف از سازمان توسعه تجارت الکترونیک ایران (ICeCD)
- دریافت گواهی صلاحیت فردی از نیروی انتظامی و سازمان‌های ذی ربط
- دریافت یک گواهی مبنی بر انجام پرداخت و یا نحوه پرداخت بدهی از سازمان امور مالیاتی
- ارائه یک گواهی مبنی بر شرکت در دوره‌های آموزشی مربوط به حقوق تجارت و بازرگانی
- ارائه گواهی مبتنی بر تصمیم هیئت مدیره به منظور صدور پروانه کسب به نام مدیرعامل یا یکی از اعضای هیئت مدیره مطابق با اساسنامه و جدیدترین آیین نامه‌های ثبت شده برای اشخاص حقوقی.
