هنگام راه‌اندازی یک کسب‌وکار، انتخاب های زیادی دارید. خارج از محصولی که برای فروش انتخاب می‌کنید یا استراتژی بازاریابی که اتخاذ می‌کنید، یکی از بزرگترین تصمیمات شما این است که کدام مدل کسب‌وکار یا همان بیزینس مدل را دنبال کنید. درک هر یک از این روش‌ها برای انتخاب درست برای کسب‌وکارتان بسیار مهم است. هر مدل کسب‌وکار مزایا و معایبی دارد و بسته به محصول، بازار و ساختار هزینه شما، ممکن است برای شما و کسب‌وکارتان مناسب‌تر از بقیه باشد. اصطلاح بیزینس مدل به طرح یک شرکت برای کسب سود اشاره دارد و محصولات یا خدماتی را که کسب‌وکار مورد نظر قصد فروش و ارائه آن‌ها را دارد، بازار هدف شناسایی کرده و هر گونه هزینه پیش‌بینی شده را مشخص می‌کند. بیزینس مدل‌ها هم برای کسب‌وکارهای جدید و هم برای کسب‌وکارهای قدیمی مهم و ضروری هستند. آن‌ها به شرکت‌های جدید و در حال توسعه کمک می‌کنند تا سرمایه‌گذاری و استعدادها را جذب کرده و به مدیریت و کارکنان انگیزه بدهند. کسب‌وکارها باید به طور مکرر بیزینس مدل خود را به روز کرده و تغییر دهند، وگرنه در پیش‌بینی و مدیریت چالش‌های پیش رو ناموفق خواهند بود. بیزینس مدل‌ها همچنین به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا شرکت‌هایی را که به آن‌ها علاقه‌مند هستند را ارزیابی کرده و کارمندان آینده شرکت را درک کنند. بیزینس مدل، استراتژی اصلی یک شرکت برای انجام کسب‌وکار سودآور است که دو اهرم اصلی آن قیمت‌گذاری و هزینه است. به هنگام ارزیابی یک بیزینس به عنوان یک سرمایه‌گذار، باید در نظر گرفت که آیا محصول ارائه شده با نیاز واقعی بازار مطابقت دارد یا خیر. با توجه به اهمیت بیزینس مدل، در این مطلب از پی فا قصد داریم تا به توضیح جامع و کامل آن پرداخته و مسائل پیرامون آن را شرح دهیم.
هر آنچه نیاز است در رابطه با بیزینس مدل بدانید
بیزینس مدل یک طرح سطح بالا برای راه‌اندازی سودآور یک کسب‌وکار در یک مارکت خاص است. رکن اصلی بیزینس مدل، ارزش پیشنهادی است و در واقع توصیفی از کالاها یا خدمات ارائه شده توسط یک شرکت و دلیل مطلوب بودن آن‌ها برای مشتریان و مخاطبان است که در حالت ایده‌آل به گونه‌ای بیان می‌شود که محصول یا خدمات را از رقبای خود متمایز می‌کند. بیزینس مدل یک شرکت جدید، باید هزینه‌های راه‌اندازی پیش‌بینی‌شده و منابع مالی، پایگاه مشتری هدف برای کسب‌وکار، استراتژی بازاریابی، بررسی رقابت و پیش‌بینی درآمدها و هزینه‌ها را پوشش دهد. این طرح همچنین ممکن است فرصت‌هایی را تعریف کند که در آن کسب‌وکار می‌تواند با سایر شرکت‌های تاسیس شده نیز شریک شود. کسب‌وکارهای موفق بیزینس مدل‌هایی دارند که به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا نیازهای مشتریان را با ارائه قیمت رقابتی و هزینه پایدار برآورده کنند. با گذشت زمان، بسیاری از کسب‌وکارها هر از چند گاهی مدل‌های کسب‌وکار خود را بازبینی می‌کنند تا تغییرات محیط کسب‌وکار و تقاضاهای بازار را منعکس کنند. هنگام ارزیابی یک شرکت به عنوان یک سرمایه‌گذاری احتمالی، سرمایه‌گذار باید دقیقاً دریابد که چگونه سود خود را به دست می‌آورد که این به معنای نگاه کردن به بیزینس مدل یک شرکت است. به طور کلی، بیزینس مدل می‌تواند چشم‌اندازی جامع از یک شرکت باشد که اطلاعات مربوط به آن را بیان می‌کند. بیزینس مدل‌ها برای کسب‌وکارها ضروری هستند، چرا که به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا مشتریان خود را درک کنند، کارکنان را با انگیزه نگه دارند، سرمایه‌گذاری را جذب کنند و با شناسایی فرصت‌های رشد، مزیت رقابتی پایدار ایجاد کنند. اگر قصد افزایش سرمایه یا شراکت با شخصی را دارید، نوآوری فعال در بیزینس مدل به ذینفعان نشان می‌دهد که می‌توانید با تقاضاهای متغیر بازار سازگار شوید و به آن‌ها پاسخ دهید.
کدام بیزینس مدل‌ها موفق می‌شوند؟
اشتباه رایجی که بسیاری از شرکت‌ها هنگام ایجاد بیزینس مدل خود مرتکب می‌شوند این است که هزینه‌های تأمین مالی کسب‌وکار را تا زمانی که سودآور شود، دست کم می‌گیرند. یک کسب‌وکار می‌بایست بیزینس خود را تا زمانی که درآمدهای آن از هزینه‌هایش بیشتر شود، با قدرت ادامه دهد. یکی از راه‌هایی که تحلیلگران و سرمایه‌گذاران موفقیت یک بیزینس مدل را ارزیابی می کنند، توجه کردن به سود ناخالص شرکت است. سود ناخالص کل درآمد یک کسب‌وکار کسر شده از بهای تمام شده کالای فروخته شده (COGS) می‌باشد. مقایسه سود ناخالص یک شرکت با رقیب اصلی یا صنعت، کارایی و اثربخشی مدل تجاری آن را روشن می‌کند. این سود ناخالص جدای از هزینه‌های عملیاتی بوده و میزان سود واقعی که یک کسب‌وکار ایجاد می‌کند را نشان می‌داد. بسیاری از تحلیلگران میزان سود ناخالص را در ارزیابی و طرح‌ریزی بیزینس مدل امر بسیار مهمی می‌دانند. چرا که سود ناخالص عالی نشان دهنده یک بیزینس مدل صحیح است. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که شرکت‌هایی که بر اساس بهترین بیزینس مدل‌ها کار می‌کنند، توانایی بیشتری در اداره و مدیریت شرکت دارند.
معرفی انواع بیزینس مدل‌ها
به تعداد کسب‌وکارهای مختلف انواع بیزینس مدل‌های مختلف نیز وجود دارد. در ادامه این بخش، برخی از انواع رایج بیزینس مدل‌ها آورده شده است.
خرده فروش یا Retailer
یکی از رایج‌ترین و محبوب‌ترین بیزینس مدل‌هایی که اغلب مردم به طور مکرری با آن تعامل دارند، مدل خرده‌فروشی است. خرده فروش آخرین موجودیت در طول زنجیره تامین است. آن‌ها اغلب کالاهای نهایی را از تولید کنندگان یا توزیع کنندگان خریداری کرده و مستقیماً با مشتریان ارتباط برقرار می‌کنند. از مزایای این مدل این است که شما این شانس را دارید که با مشتریان رو‌در‌رو تعامل کرده و فرصت‌های منحصربه‌فردی برای ایجاد و پرورش روابط ارائه دهید.
تولید کننده یا Manufacturer
تولید کننده یا Manufacturer در واقع مسئولیت تامین مواد اولیه و تولید و ساخت محصولات نهایی به وسیله نیروی کار داخلی، ماشین‌آلات و تجهیزات را بر عهده دارد. این امکان وجود دارد که یک تولید کننده کالاهای سفارشی یا محصولاتی را به صورت تولید انبوه و تکراری بسازد و تولید کند. علاوه بر این، یک تولیدکننده می‌تواند محصولات را به توزیع کنندگان، خرده فروشان و یا مستقیماً به مشتریان بفروشد.
حق اشتراک یا Subscription
بیزینس مدل مبتنی بر اشتراک برای دسترسی به محصول یا خدمات، هزینه‌هایی را معمولاً ماهانه یا سالانه از مشتریان دریافت می‌کند. مدل‌های اشتراکی به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا با استفاده از روابط مستمر با مشتری سرمایه‌گذاری کنند. این کار با ارائه محصول یا خدماتی انجام می‌شود که به پرداخت مستمر نیاز دارد. اگرچه این مدل اغلب توسط شرکت‌های دیجیتالی برای دسترسی به یک نرم‌افزار خاص مانند Spotify ارائه می‌شود، اما برای کالاهای فیزیکی نیز محبوب هستند.
Freemium
در بیزینس مدل Freemium مشتریان و مخاطبان با دامنه جذب محدود و به وسیله معرفی محصولات اولیه جذب می‌شوند. سپس، با استفاده از مشتری از خدمات خود، شرکت سعی می‌کند آن‌ها را به یک محصول برتر که نیاز به پرداخت دارد، تبدیل کند. اگرچه ممکن است یک مشتری از نظر تئوری برای همیشه در فریمیوم بماند، اما یک شرکت سعی می‌کند مزایایی را که تبدیل شدن به یک عضو ارتقا یافته می‌تواند داشته باشد را نشان دهد.
همکاری در فروش یا Affiliate
بیزینس مدل Affiliate مطابق با بازاریابی و ارائه دسترسی وسیع به یک نهاد یا پلتفرم شخص خاص انجام می‌شود. شرکت‌ها برای تبلیغ یک کالا به یک واحد حقوقی پول می‌پردازند و آن واحد اغلب در ازای تبلیغ آن‌ها غرامت دریافت می‌کند. این امکان وجود دارد که این کمیسیون یک مبلغ ثابت، درصدی از فروش حاصل از تبلیغ و یا هر دو این‌ها باشد. به عنوان مثال می‌توان به بلاگرها با اینفلوئنسر‌های شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد.
مدل مصرفی یا Razor Blade
هدف این بیزینس مدل که از نام محصولی که این مدل را ابداع کرده است، نامگذاری شده، فروش یک محصول بادوام زیر قیمت تمام شده است تا بعد از آن، میزان فروش از یک جزء یکبار مصرف آن محصول افزایش یابد. این مدل توسط شرکت‌های تیغ ریش‌تراش استفاده می‌شود، از این رو نام آن به این نام است. خرید تیغ در ابتدا ممکن است ارزان باشد، اما تیغ‌های جایگزین آنقدر مقرون به صرفه نیستند و در نتیجه این برندها درآمد بیشتری کسب می‌کنند.
Franchise
این بیزینس مدل از برنامه‌های تجاری موجود برای گسترش و بازتولید یک شرکت در مکانی متفاوت استفاده می‌کند. اغلب شرکت‌های غذا، سخت‌افزار یا تناسب اندام، با فرنچایزها برای تأمین مالی کسب‌وکار، تبلیغ مکان جدید و نظارت بر عملیات همکاری می‌کنند. در مقابل، فرنچایز دهنده درصدی از درآمد را از فرنچایز دریافت می‌کند.
Dropshipping
Dropshipping افرادی را جذب می‌کند که ترجیح می‌دهند هزینه‌های راه‌اندازی را تا حد ممکن پایین نگه دارند. همچنین یک مدل کسب‌وکار عالی برای افرادی است که نمی‌خواهند موجودی را نگهداری و مدیریت کنند. Dropshipping شامل تجارت B2C (زمانی که مشتری محصولی را از فروشگاه شما خریداری می‌کند) و همچنین تجارت B2B (مبلغی که برای dropshipper برای ارائه محصول و خدمات تکمیلی از طرف شما می‌پردازید) را شامل می‌شود. این مدل به مدل همکاری در فروش شباهت دارد با این تفاوت که به جای دریافت کمیسیون، مشخص کردن قیمت خرده فروشی کالا بر عهده شما است. تولیدکننده قیمتی را تحت عنوان قیمت عمده کالا به شما اعلام می‌کند و شما می‌توانید کالا را با قیمت دلخواه خود به فروش برسانید.
انواع بیزینس مدل رایج برای کسب‌وکارهای الکترونیکی و اینترنتی
چهار نوع اصلی بیزینس مدل برای تجارت الکترونیک وجود دارد که عبارتند از:
1. مدل کسب‌کار بیزینس به مصرف کننده (B2C)
مدل کسب‌وکار بیزینس به مصرف کننده (B2C) به تجارت بین یک کسب‌وکار و یک مصرف کننده فردی، مانند خرید یک پیراهن از وب‌سایت یک برند اشاره دارد. تجارت B2C شامل ادغام تجارت الکترونیک و بیزینس مدل Bricks-and-Clicks است.
2. مدل کسب‌کار بیزینس به بیزینس (B2B)
بیزینس با بیزینس (B2B) به هرگونه تجارت بین دو بیزینس اشاره دارد. معاملات عمده فروشی معمولاً در این دسته قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، یک برند قهوه می‌تواند قهوه‌های خود را به خریداران در وب‌سایت خود (B2C) بفروشد، اما علاوه بر این می‌تواند به صورت عمده به کافی‌شاپ‌ها نیز (B2B) بفروشد.
3. مدل کسب‌کار مصرف کننده به مصرف کننده (C2C)
مدل کسب‌وکار مصرف کننده به مصرف کننده (C2C)، یا همتا به همتا، زمانی است که مصرف کننده محصول یا خدماتی را به مصرف کننده دیگر می‌فروشد. فروشندگان انفرادی اغلب شروع به فروش در بازارهای آنلاین کرده و سپس یک فروشگاه آنلاین راه اندازی می‌کنند تا یک برند بسازند و سود بیشتری کسب کنند.
4. مدل کسب‌وکار مصرف کننده به بیزینس (C2B)
این مدل کسب‌وکار به زمانی اشاره دارد که یک مصرف کننده محصولات یا خدمات خود را به یک کسب‌وکار یا سازمان می‌فروشد. در این مدل، قرار است یک کسب‌وکار از مصرف کننده چیزی خریداری کند.
چگونه یک بیزینس مدل ایجاد کنیم؟
هنگام ساخت یک بیزینس مدل، متخصصان مختلف ممکن است مراحل مختلفی را پیشنهاد کنند. در این بخش چند مرحله کلی معرفی می‌شود که می‌توان از آن‌ها برای ایجاد طرح خود به کار برد.
- مخاطبان خود را شناسایی کنید: اکثر طرح‌های بیزینس مدل‌ها با تعریف مشکل یا شناسایی مخاطبان و بازار هدف شما شروع می‌شوند. یک مدل کسب‌وکار قوی متوجه می‌شود که می‌خواهید چه کسی را هدف قرار دهید تا بتوانید محصول، پیام‌رسانی و رویکرد خود را برای ارتباط با آن مخاطبان ایجاد کنید.
- مشکل را تعریف کنید: علاوه بر درک مخاطبان خود، باید بدانید که در صدد حل چه مشکلی هستید. بدون مشکل یا نیاز، اگر تقاضایی برای خدمات یا محصولات شما وجود نداشته باشد، ممکن است کسب‌وکار شما برای یافتن جایگاه خود با مشکل مواجه شود.
- پیشنهادات خود را درک کنید: با در نظر گرفتن مخاطب و مشکل خود، آنچه را که می‌توانید ارائه دهید را در نظر بگیرید. به فروش چه محصولاتی علاقه دارید و تخصص شما چگونه با آن محصول مطابقت دارد؟ در این مرحله از بیزینس مدل، محصول به گونه‌ای تنظیم می‌شود که با آنچه بازار نیاز دارد و آنچه شما قادر به ارائه آن هستید، تطابق داشته باشد.
- شرکای مناسب پیدا کنید: اکثر کسب‌وکارها از شرکای دیگر در پیشبرد موفقیت شرکت استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، یک برنامه ریز عروسی ممکن است با مکان‌ها، غذاخوری‌ها، گل فروشی‌ها و خیاطان روابط برقرار کند تا پیشنهادات خود را افزایش دهد. به همین دلیل در نظر بگیرید که چه کسی اجزای کار شما را فراهم می‌کند و رابطه شما با آن ارائه دهندگان چقدر حیاتی و مهم خواهد بود.
- مدل خود را تست کنید: وقتی برنامه شما آماده شد، نظرسنجی‌هایی آزمایشی به کار ببرید تا متوجه شوید مخاطبان با دریافت خدمات شما چه احساسی دارند. در ازای نظرات و بازخورد، به مشتریان جدید تخفیف ارائه دهید. همیشه باید به هنگام تنظیم بیزینس مدل خود، بازخورد مستقیم از بازار را در نظر بگیرید.
